FUCHSIA - HOA LỒNG ĐÈN

Khiếu thẩm mỹ

Tên tiếng Việt: hoa lồng đèn, hoa vân anh, Hồng hoa đăng, phúc hoa,….

Tên tiếng Anh: Fuchsia, ladies eardrops (Mỹ).

Tên khoa học: Fuchsia magellanica Lam và có thứ khác tên: Fuchsia globosa, Lindl.

Phân loại khoa học:

• Giới (regnum): Plantae.
• Ngành (division): Magnoliophyta.
• Lớp (class): Magnoliopsida.
• Bộ (ordo): Myrtales.
• Họ (familia): Onagraceae (Họ Rau Mươn).
• Chi (genus): Fluchsia Plum.

Thông điệp: Trong ngôn ngữ của loài hoa, hoa lồng đèn biểu hiện sự nồng nhiệt và ám chỉ yêu với tất cả trái tim.

Hoa lồng đèn có nguồn gốc từ Chi Lê, thuộc họ Oenotheraceae, chi Fuchsia xuất xứ từ vùng núi cao châu Mỹ và di thực vào Âu châu vào năm 1830, được vinh dự manga tên của Leonard Fuchs (1501-1566), nhà thực vật học nổi tiếng người Đức vào thế kỷ 16. Loài hoa khỏe mạnh chịu được rét này nở từ tháng 7 cho đến hết mùa đông. Hoa lồng đèn rất đẹp. Thông thường là hồng pha trắng, nhiều loại khác có màu đỏ tươi và tím. Có lẽ ngoạn mục nhất là những hoa mang màu đỏ thẫm rất tươi và màu tím đậm. Lồng đèn có nhiều tên gọi thông dụng khác như bông hồng xứ Castle, phu nhân sành điệu, áo dạ hội,… Các tên gọi này có lẽ đã giải thích được tại sao hoa lồng đèn lại mang biểu tượng của “khiếu thẩm mỹ”. Hoa đăng hay hoa lồng đèn, gọi là Fuchsia ở Châu Mỹ, còn có tên khác ở Mỹ là hoa bông tai công nương (ladies eardrops) vì hoa rực rỡ, dáng bông tai lòng thòng xuống đất

Giống hoa đăng Fuchsia gồm khoảng 100 loài, mọc như lùm bụi cây mộc. Hoa đăng trồng trọt là thành quả tuyển chọn lại tạo giữa 2 loài F.fulgens và F. mangellanica. F. fulgens là một lùm bụi cao khoảng 1, 2- 1,8 m, nguồn gốc Mexico F.mangellanica nguồn gốc Chi lê và Á Căn Ðình cũng là một lùm bụi nhưng lại có thể mọc cao đến 3,5 cm. Các cây thứ hoa ở thị trường có thể mọc thẳng đứng hay thân bò ngang. Loại Black Prince, Beacon, Winston Churchill là những thí dụ cây mọc thẳng đứng. Black Eyes, Starry Trail, Swingtime… là những cây mọc bò ngang.

Cây thuộc loại tiểu mộc cao đến khoảng 1m, cũng có khi mọc thành từng bụi, phát tán nhiều nên thường được trồng trong chậu hay cho leo trên giàn. Rất được ưa chuộng trồng treo trong nhà hay trước hàng hiên. Cành hoa thòng xuống để treo những hoa gần giống như các đèn lồng do nhụy hoa dài hơn cánh hoa với nhiều màu như đỏ, hồng, trắng, tím ... rất đẹp.

Fuchsia trong tự nhiên có rất nhiều loại khác nhau như:

Fuchsia magellanica Lam.

Fuchsia globos Lindl.

Cây Fuchsia gracillis (Hort.) gốc từ Mexico (1823) có hình đèn nhỏ hơn, được đặt tên là Tiểu Hoa Đăng, tên địa phương Việt Nam.

Cây Fuchsia macrostemma (Ruiz & Pav.) var. Therèse Dupuis, hình dáng với nhiều cánh đúp màu hồng được gọi là Hoa Đăng Đúp.

Fuchsia var Roi des Balcons có cành hoa dài cả thước, đơm nhiều hoa to, cánh trắng giữa màu đỏ đậm …

Các kiểu hoa kể trên hiện nay trồng phổ biến tại vùng Lang Bian Đà Lạt, rất được ưa chuộng. Về hình dáng, cây cao từ 8 tấc đến 1 mét. Có thể trồng ra vườn làm cây cảnh, hoặc cho vào chậu để trang trí nội thất giúp cho cảnh trí ở trong phòng có hình ảnh của vũ nữ, cánh jupon màu đỏ hồng theo vũ điệu ba lê (vũ ballet) rất đẹp lạ. Hoặc thay vào đó một thứ hoa khác như Fuchsia var. Roi des Balcons nhờ cành hoa dài cả thước, đơm nhiều bông to, cánh trắng, giữa màu đỏ đậm, hình dạng hệt như một đèn lồng công nghiệp treo cao.

Nhờ vào hình dáng hoa đẹp nên được xếp vào hàng cây cảnh thật sự, chớ những giống (genre) của Họ Oenotheraceae này là họ hoa Mươn của ta, với những tên thông dụng như Jussiaea suffruticosa, L.. ta gọi là Rau Mươn. Hoặc một cây khác cùng Họ có tên là Jussiaea repens L., ta gọi là cây Rau Dừa Trâu, rất quen thuộc ở những ruộng đồng dùng làm món rau quen thuộc. Nhưng vì hoa của nó không có được một hình dáng đẹp như Hoa Đăng mà ta vừa nhắc trên nên không ai dùng làm kiểng.

Riêng về việc gầy giống hoa lồng đèn thì không khó khăn cho lắm. Thuộc về loại kiểng nhỏ, không gì mau hơn bằng phương pháp dăm cành nhân giống. Vì là loại cây kiểng không rụng lá, có thể cho hoa quanh năm, nhưng muốn nhân giống bằng cách dăm cành thì ta không thể cắt cành trên cây mẹ, quá nặng tay làm giảm đi nhiều cành tơ, cành non, làm hỏng thân cây, trở nên yếu cây, và làm giảm số lượng hoa kỳ sau. Vậy nên khi tỉa cành, cắt cành cho cây bớt rậm, ta chọn những cành cắt này, lựa cành nhỏ, cành tơ mà cắt lại từng đoạn ngắn (một ngón tay) để làm cành dăm thì sẽ có lợi hơn. Sau thời gian lối 60 ngày cành dăm đã có rễ mạnh, đem ươm tiếp vào chậu hoặc bầu nylon cho tăng trưởng thêm. Tiếp theo vài tháng sau cây trưởng thành thêm thì bắt đầu cho hoa và sẽ chờ dịp tăng cường cho nhà nuôi hoa sưu tập hoa kiểng lạ.

(Sưu tầm trên internet)

(tư liệu từ bài viết của Phạm Lương Văn Sáu, Đà Lạt, 1998)