RSS Feed (xml)
Sự hẹn hò
Tên tiếng Việt: Lay ơn, La dơn.
Tên tiếng Anh: Gladiolus.
Tên khoa học: Gladiolus communis Lin.
Phân loại khoa học:
- Giới (regnum): Plantae.
- Ngành (divisio): Magnoliophyta.
- Lớp (class): Magnoliopsida.
- Bộ (ordo): Asparagales.
- Họ (familia): Irisdaceae.
- Phân họ (subfamilia): Ixioideae.
- Tông (tribus): Ixieae.
- Chi (genus): Gladiolus (Chi Lay ơn).
Ý nghĩa: Sức mạnh của cá tính. Những cuộc họp vui vẻ và lời hẹn cho ngày mai.
Lay ơn có tên khoa học là Gladiolus communis Lin. Cây có nguồn gốc từ các nước châu Phi nhiệt đới và vùng Trung Cận Đông (phía Tây của châu Á). Layơn là loài hoa đẹp, được trồng rất rộng rãi mọi nơi trên thế giới, với nhiều dạng lai, màu sắc khác nhau. Trên thế giới hiện có khoảng 250 loài với trên 10.000 giống khác nhau, Việt Nam ta có khoảng 90 giống đang được trồng làm hoa cắt.
Ngoài sắc đẹp rực rỡ, layơn còn được yêu chuộng bởi một sự tích cảm động về lai lịch của nó. Tương truyền rằng:
Ngày xưa tại thành Rôm-ma có viên tướng tài tên là Bec-ba Ga-lô. Trong một trận đánh chống người tơ-re-vơ, ông bắt được hai viên sĩ quan trẻ tuổi làm tù binh. Một người tên là Tê-rex còn người kia là Xêp-ta. Họ là những chàng trai phong nhã, tài ba. Ngoài tài thao lược họ còn tinh thông cả âm nhạc, hội họa, thơ ca. Và, thật là oái ăm cả hai người con gái của viên tướng đều đem lòng yêu thương các chàng trai.
Biết được điều này Bec-ba Ga-lô vô cùng tức giận. Ông tìm cách giết hại các chàng trai trẻ bằng cách bắt họ đấu kiếm để giết hại lẫn nhau. Tê-rex và Xêp-ta không muốn bị làm nhục bèn cắm phập lưỡi kiếm xuống đất, thà chịu tội chết chứ quyết không đấu kiếm cùng nhau. Lập tức hai người bị chém đầu. Đầu hai chàng trai vừa rơi xuống đất thì lạ thay từ hai thanh kiếm vươn ra những chiếc lá dài sắc nhọn và ở mỗi nách lá đâm ra một bông hoa thắm màu rực rỡ. Đó là cây hoa Layơn quen thuộc ngày nay. Tiếng La-tinh gọi cây hoa này là Gia-dia-lus có nghĩa là cây hoa hình lưỡi kiếm.
Hoa lay ơn (Gladiolus Gandavensib Van Houtt) nhiều màu, tươi lâu, lá xanh, là loài hoa phổ biến trên thế giơi. Hoa lay ơn còn gọi là hoa lan lay ơn, nguyên sản ở châu Phi và bờ biển Địa Trung Hải, ưa sáng, thông thoáng gió, nhiệt độ thích hợp 20- 23 0C, tránh oi bức và nước ẩm lạnh, nơi đất nhiều mùn, thoát nước, ph 5,6- 6,5.
Trước khi trồng, phải tiến hành chọn củ không bị bệnh, không có đốm, nảy chồi, mọc rễ, không có vết thương, hình cầu dẹt, độ lớn trung bình, vì củ to quá già nhiều chồi ảnh hưởng đến quá trình ra hoa.
1) Trồng chậu. Thường trồng vào tháng 3-4, đất chậu trồng lay ơn phải có P, K. Độ sâu vùi củ thay đổi theo độ lớn của củ, nói chung khoảng 5-l0cm. Sau khi trồng phải để trong điều kiện thoáng gió, hướng về Đông Nam, kịp thời tưới nước, giữ ẩm cho đất. Sau khi cây con mọc được 3-4 lá, chồi hoa bắt đầu phân hóa mới tưới ít nước, để tránh cây mọc vống cao.
Khi cây mọc được 30cm, tốt nhất dưới đất phủ 1 lớp tro bếp, rồi lấp sâu 3cm, như vậy có thể xúc tiến củ lá to khỏe, đồng thời dự phòng các bệnh thối rễ. Sau khi ra hoa, tránh để khô và cũng không tưới nhiều nước, vì cây lay ơn rất sợ khô hạn nhưng cũng sợ úng, nên tăng số lần tưới nước.
Thời kỳ ra hoa cây lay ơn dễ bị đổ, làm cho cuống hoa bị cong, giảm chất lượng hoa, cho nên cần cắm que tre và buộc để giữ cây khỏi đổ. Khi hoa nở, chuyển cây vào nơi bóng mát và phun một ít nước, có thể kéo dài thời kỳ hoa. Nếu muốn cắt hoa, nên chỉ cắt 3-4 bông và cắt từ lá thứ 4 trở lên. Sau khi ra hoa vẫn tiếp tục tưới nước, bón phân. Đôí với lay ơn không cần bón nhiều, trong kỳ sinh trưởng chỉ bón 4 lần. Lần thứ nhất bón khi cây có 2 lá lần thứ 2 khi có nụ hoa, lần thứ 3 khi hoa đã nở, lần thứ 4 sau khi cắt hoa.
Sau khi hoa nở 40 ngày, 1/3 số lá bị vàng là có thể đào cây từ chậu đem trồng ngoài đất vườn, chăm sóc củ để về sau có thể ra hoa. Cũng có thể sau khi đào, hong khô cắt lấy củ, tách các củ mới, cất trữ trong mùa đông nơi khô mát. Tốt nhất là để kho lạnh nhiệt độ 2-40C.
2) Trồng vào đất vườn. Căn cứ vào điều kiện khí hậu của các vùng khác nhau mà bố trí thời gian trồng hợp lý. Vùng Nam Trường Giang thường trồng vào tháng 3 đến tháng 7. Để cung cấp cho nhu cầu tham quan và cắt hoa tươi khi trồng cần phân ra từng đợt trồng để ta luôn luôn có hoa tươi. Cần chú ý là: sau khi cây con mọc phải tránh sương muối, tránh nóng; có thể trồng sớm và trồng muộn: trồng sớm nên vào tháng 2-3, trồng muộn và đầu tháng 7.
Sự tích hoa lay ơn
Hoàng đế La Mã Bácbagalô ra lệnh treo cổ tất cả các tù nhân Phơranki chỉ để lại hai chàng trai khoẻ mạnh và đẹp nhất, đó là Têrét và Xép. Ông dẫn hai chàng về La Mã và đưa vào trường đấu.
Hai chàng bị nỗi buồn nhớ quê hương, nỗi cay đắng vì mất tự do và thân phận nô lệ thấp hèn hành hạ khôn nguôi. Họ chỉ cầu xin Chúa một điều là được chết ngay tức khắc. Nhưng Chúa không bận tâm đến những lời thỉnh cầu của họ. Ngày lại ngày qua, hai chàng vẫn sống bình yên và khoẻ mạnh.
- Phải chăng Chúa đã sắp đặt cho chúng ta một số phận khác rồi - một hôm Têrét nói với Xép - và có thể những người này còn muốn dạy cho chúng ta bài học phải biết sử dụng thành thạo thanh gươm để rửa mối nhục cho dân tộc ta chăng?
- Nếu đến cả Chúa cũng không đủ sức che chở cho dân lành thì chúng ta làm điều đó sao được? - Xép thở dài nặng nề, nói với Têrét.
- Ta phải cầu xin nữ thần để bà nói cho chúng ta biết điều gì đang đợi chúng ta ở phía trước. - Têrét nói và được Xép đồng tình.
Một buổi sáng, Têrét kể cho Xép nghe về giấc mơ đêm qua của chàng, Têrét mơ thấy chàng cầm thanh gươm bước lên đấu đài, còn Xép cũng cầm thanh gươm bước ra thách đấu. Họ lúng túng nhìn nhau, còn đám đông la ó ầm ĩ đòi các chàng trai phải bắt đầu cuộc giao chiến. Trong khi không người nào vung gươm trước về phía bạn mình để gây chuyện bất hạnh cho nhau, bỗng một cô gái La Mã xinh đẹp chạy lại gần Têrét và nói: "Hãy giành chiến thắng, chàng sẽ được tự do và tình yêu của ta! Têrét vung gươm lên, nhưng ngay khoảng khắc ấy, từ lòng đất vang lên một tiếng thét: "Hãy hành động theo trái tim!"
- Kìa, dường như em đã chứng kiến giấc mơ của ta! - Xép kinh ngạc thốt lên.
Trước lúc trời tối, khi đám bạn bè từ đấu trường trở về nhà hết, hai chàng bắt gặp cô gái La Mã dũng cảm, đó là ốctavia và Lêôcácđia, các con gái của Bácbagalô. Têrét và ốctavia, cả hai cùng không hẹn mà đưa mắt nhìn nhau. Họ không sao rời mắt khỏi nhau được nữa, vì vậy họ không hề biết giữa Xép và Lêôcácđia cũng đã xảy ra một chuyện tương tự như thế.
Tình yêu đâu phải lúc nào cũng mù quáng, mà trái lại rất sáng suốt, và những người yêu nhau bao giờ cũng tìm thấy lối thoát để được ở bên nhau, ngay cả khi giữa họ xuất hiện một vực thẳm giống như vực thẳm ngăn cách người chiến thắng và kẻ chiến bại. Đã từ lâu, Bácbagalô không còn nghi ngờ gì về việc các con gái của ngài vẫn bí mật gặp gỡ hai tù nhân. Và ngài có ý chờ xem ốctavia cũng như Lêôcácđia có dám thú nhận tình yêu mù quáng của mình với Têrét và với Xép không. Bácbagalô rất hiểu tính nết cương trực của các con mình, ngài không nỡ bỏ tù chúng, không ngăn cấm được chúng gặp gỡ người tình một cách vội vã. Ngài chỉ báo cho các con biết rằng, sắp tới, hai tù nhân Têrét và Xép sẽ phải so gươm với nhau, và kẻ nào chiến thắng kẻ ấy sẽ được tự do. Bácbagalô khát máu hy vọng rằng hai đấu sĩ kia sẽ giáp chiến không phải vì cuộc sống mà là vì cái chết, và cả hai sẽ phải rời khỏi cõi đời này, chỉ có điều sự thật ấy thì người đến xem không thể thấy được.
Tất cả đều diễn ra như dự đoán của Bácbagalô. ốctavia khích lệ Têrét phải bằng mọi cách để giành được chiến thắng và chàng sẽ được tự do; Lêôcácđia cũng khích lệ Xép như vậy. Hai chị em bỗng dưng trở thành kẻ thù của nhau, vì người nào cũng muốn bảo vệ hạnh phúc của mình - hạnh phúc được đổi bằng nỗi bất hạnh của kẻ kia.
Ngày diễn ra trận đấu bắt đầu. Đấu trường chật ních công chúng. Ngay ở hàng ghế thứ nhất, có Bácbagalô và các con gái.
Khi Têrét và Xép, mình trần như các chiến binh Phơranki bước ra đấu đài, họ giơ cao các thanh gươm lấp loá và hô: "Những người đi tìm cái chết gửi lời chào em!" Lập tức đám đông reo hò vị bị kích động. ốctavia đưa mắt khích lệ Têrét. Lêôcácđia dùng ngón tay cái dùi xuống thấp vừa chỉ vào Têrét vừa gật đầu với Xép.
Các đấu sĩ nâng gươm lên chuẩn bị giao chiến. Bầu không khí căng thẳng trùm lên đám khán giả, các cô gái thì chết giấc.
Nhưng đúng khoảng khắc mà Têrét xỉa gươm để đâm vào ngực Xép, bỗng anh nghe thấy tiếng trái tim mình thôi thúc.
- Hỡi chàng trai Phơrăngkít Têrét, chàng sẽ trả lời thế nào trước người mẹ Tổ Quốc về việc chàng đã sát hại đứa con trai của bà?
Câu hỏi ấy cũng vang vọng trong trái tim của Xép, và cùng lúc đó hai đấu thủ đã lao vào ôm hôn nhau, khiến đám đông la ó phẫn nộ:
- Hai đứa phải chết!
ốctavia chồm lên hét:
- Têrét, hãy chiến đấu vì hạnh phúc của đôi ta! Cũng những lời lẽ ấy, Lêôcácđia khích lệ Xép.
Têrét, sau khi vung gươm lên làm yên lòng khán giả, bèn ngẩng cao đầu một cách kiêu hãnh và nói:
Các người có sức mạnh hơn, các người đã biến chúng ta thành nô lệ, nhưng các người đừng hòng buộc chúng ta phải làm những kẻ hèn hạ! Các người có thể giết chúng ta, song các người không phải là kẻ chiến thắng!
Dứt lời, chàng bèn cắm thanh gươm của mình xuống đất; Xép cũng làm như vậy.
Bácbagalô ra hiệu cho các chiến binh nổi loạn. Khi xác của Têrét và Xép được đưa ra khỏi đấu trường, một chuyện kỳ lạ đã xẩy ra: những thanh gươm được cắm xuống đất cứ kêu leng keng, và ngay trên mảnh đất có hai thanh gươm ấy đã mọc lên những bông hoa. Những bông hoa người đời vẫn thường gọi: HOA LAY ƠN.
(Sưu tầm trên internet)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét